De komende jaren voert de gemeente Dordrecht de Agenda Dordrecht 2030 uit. De ambitie is een groene, levendige stad met circa 140 duizend veerkrachtige inwoners, voor wie het welvaartsniveau is verhoogd, én die sociaaleconomisch in balans is. De vrijgekomen middelen uit de verkoop van Eneco-aandelen biedt een unieke kans die ambities waar te maken. Voor twee van de zeven projecten die bijdragen aan het behalen van de doelstellingen, maakte Decisio met maatschappelijke businesscases (MBC) de economische en maatschappelijk effecten inzichtelijk. Het gaat om de stedelijke verdichting en investeringen in de bereikbaarheid in de Spoorzone en het investeren in groen en gezondheid in de Dordwijkzone (in samenwerking met het RIVM). De visies van Mecanoo vormden het uitgangspunt van de MBC’s.
Verdichten in de Spoorzone
Dordrecht wil tot 2030 ruimte vinden voor duizenden extra woningen en arbeidsplaatsen, een verbeterd openbaar vervoer systeem is daarvoor een van de dragers. Naast toevoeging van woningen en arbeidsplaatsen, beoogt de binnenstedelijke gebiedsontwikkeling de economische positie van de gehele stad te versterken, de barrièrewerking van het spoor te verminderen en om te bouwen aan een duurzaam, gezond en klimaatbestendig Dordrecht. Investeren in de openbare ruimte, de infrastructuur en het openbaar vervoer is daarbij zeer wenselijk.
De plannen in de visie Spoorzone (excl. investeringen in het spoor) leiden voor de gemeente tot een financieel onrendabele top van tientallen duizenden euro’s per woning. Dit wil zeggen dat de gemeente de investeringen in openbare ruimte en lokale infrastructuur financieel niet direct terugverdiend met de opbrengsten uit woningbouw. Tegelijkertijd zijn er niet-financiële maatschappelijke effecten die van belang zijn voor de gemeente Dordrecht en de publieke investering rechtvaardigen. Dit zijn bijvoorbeeld baten die ontstaan rondom leefbaarheid en bereikbaarheid door de komst van nieuwe stations, de (her)oriëntatie van loop- en fietsroutes en de reductie van de ervaren barrièrewerking. Ook ontstaan er diverse (lokale) economische effecten. Dit drukt zich enerzijds uit in meer werkgelegenheid en hogere omzetten voor ondernemers en lokale middenstand. Anderzijds zijn er extra inkomsten (gemeentefonds en OZB) voor de gemeente zelf. De verdichting van de Spoorzone zorgt daarnaast voor een flinke bijdrage aan de agglomeratiekracht van Dordrecht.
Inclusief de bredere maatschappelijke effecten van de visie Spoorzone wordt de financieel onrendabele top (inclusief de lokale maatregelen in infrastructuur en openbare ruimte) net niet terugverdiend over 30 jaar. Een langere tijdshorizon van 50 of 100 jaar laat een positief maatschappelijk rendement zien. Voor de Spoorzone is de ontwikkeling van de Oude Lijn een belangrijke randvoorwaarde. Ook is een aantrekkelijk woon- en leefklimaat, wat wordt gewaarborgd door het project Dordwijkzone, verondersteld (zie onder).
Transformatie Dordwijkzone biedt groene en gezonde kansen
In tijden van verdere verdichting van Dordrecht, is de transformatie van de Dordwijkzone van cruciaal belang voor een leefbare, gezonde, toekomstbestendige en duurzame stad. De Dordwijkzone oogt anno 2021 als een continu en aaneengesloten groengebied, maar in werkelijkheid is het door barrières doorklieft en grotendeels ontoegankelijk voor Dordtenaren (bijvoorbeeld vanwege afgesloten sportterreinen). Om de Dordwijkzone te transformeren van een bufferzone tot een toegankelijk centraal gelegen park, voorziet de visie van Mecanoo in diverse ruimtelijke ingrepen. Zo worden de sportaccommodaties toegankelijk gemaakt voor alle Dordtenaren, wordt het gebied verder ontsloten met een aantrekkelijk fiets- en voetgangersnetwerk en krijgt het groene en ecologisch waardevolle verbindingen.
De ingrepen om de Dordwijkzone te veranderen in een aantrekkelijk en openbaar stadspark zorgen voor kosten. Maar, de transformatie zorgt ook voor positieve effecten. Het RIVM becijferde met de Groene Baten Planner dat de investeringen in groen maatschappelijk gezien zeer rendabel zijn. Zo maakt een groener en toegankelijker stadspark Dordrecht vele malen aantrekkelijker als woonplaats, terwijl het ook de mensen aanspoort actiever te worden, meer in beweging te komen en te gaan sporten. Ook is de Dordwijkzone in staat om meer koolstof op te slaan, water te bergen en Dordrecht te verkoelen in hete zomers. Naast deze groene baten zijn er ook voordelen voorzien rondom de lokale economie (werkgelegenheid in het stadspark) en de mobiliteit (meer fietsgebruik).
De diverse effecten overziend, loont het om te investeren in de Dordwijkzone. Dit betekent dat de investeringen in het stadspark zichzelf maatschappelijke gezien, in een tijdsbestek van dertig jaar, ruimschoots terugverdienen doordat het woongenot sterk toeneemt en meer mensen gaan sporten en bewegen. Tegelijkertijd vormt het project een belangrijke investering in Dordrecht met het oog op de verstedelijkingsopgave en klimaatverandering.
Zie hier voor meer informatie over het project.
Het stedelijk verdichten en vergroenen hangen samen met elkaar
De projecten Spoorzone en Dordwijkzone richten zich op verschillende thema’s. Waar de Spoorzone inzet op het verbeteren van de sociaaleconomische positie van Dordrecht door meer werk, meer woningen en versterking van voorzieningen, kijkt de Dordwijkzone naar een leefbare, gezonde en aantrekkelijke stad. De projecten en de maatschappelijke businesscases staan in theorie en rekenkundig los van elkaar, maar hangen in de praktijk wel degelijk samen. De kwaliteit van leven en werken komt mogelijk onder druk te staan als Dordrecht verdicht. De groenblauwe structuren in de Dordwijkzone bieden juist verlichting, waarborgen de toekomstbestendigheid van de stad. De Dordwijkzone is daarmee in zekere zin voorwaardelijk voor een leefbare en gezonde verdichting in Dordrecht.
Meer weten?
Decisio stelde de laatste jaren van diverse integrale gebiedsontwikkelingsprojecten (waar wonen, werken, bereikbaarheid, duurzaamheid, gezondheid, leefbaarheid, inclusiviteit in samen komen) maatschappelijke businesscases of MKBA’s op. De analyses dragen bij aan inzichten over maatschappelijk renderende investeringen en de brede welvaart in steden. Voor meer informatie neem contact op met Daan van Gent of Sibren Vegter.
