Sinds 2013 is er een verbod op provisiebeloning voor financieel intermediairs bij de verkoop van complexe financiële producten, zoals hypotheken, pensioenverzekeringen en levensverzekeringen. De minister van Financiën heeft voor de inwerkingtreding van het provisieverbod toegezegd dat de effecten van deze maatregel in 2017 zouden worden onderzocht. Decisio, heeft in samenwerking met Periscoop, in een evaluatie de markteffecten onderzocht. Met als centrale vraag hoe het provisieverbod de markt voor financieel advies en de verhoudingen tussen consumenten, adviseurs en aanbieders heeft beïnvloed. Onderzoeksbureau Centerdata heeft onderzoek gedaan naar het keuzegedrag van consumenten inzake financiële dienstverlening en de effectiviteit van het dienstverleningsdocument.
De meeste consumenten beschikken niet over voldoende belangstelling, kennis en ervaring om complexe financiële producten te doorgronden. Professioneel advies kan ze daarbij helpen, maar de beloningswijze van de adviseur is een punt van aandacht. Provisiebeloning draagt, in samenhang met een gebrek aan transparantie over de beloningsstructuur, het risico in zich dat adviseurs zich laten leiden door oneigenlijke financiële prikkels. Mede daarom is per 2013 een provisieverbod voor complexe en impactvolle producten geïntroduceerd. Het verbod maakt de kosten voor advies en bemiddeling zichtbaar, naast de kosten van het financiële product zelf.
Het onderzoek
Uit onze evaluatie blijkt dat het provisieverbod effectief is:
- Het provisieverbod heeft geleid tot de gewenste ontvlechting tussen aanbieders en intermediairs.
- Adviseurs constateren een beperkte bereidwilligheid bij consumenten om voor advies te betalen. Het gaat hierbij veelal meer om niet willen betalen, dan om niet kunnen betalen. Voor problemen met de toegankelijkheid van advies is verder geen onderbouwing gevonden.
- Het provisieverbod vindt acceptatie in de markt, maar veel intermediairs hebben moeite om zich aan het no cure no pay-denken te ontworstelen, en constateren dat het voor consumenten niet anders is.
- De advieskwaliteit in termen van wettelijke procesvereisten is verbeterd. Ondanks dat zijn niet alle marktpartijen er van overtuigd dat klanten daadwerkelijk beter af zijn in termen van passende adviezen en producten.
- Het vertrouwen van consumenten in de financiële sector bevindt zich nog steeds op een laag niveau. Verschillende ontwikkelingen in en om de markt zorgen er niettemin voor dat de gewenste cultuuromslag op gang is gekomen.
Het rapport en de Kamerbrief
Voor het evaluatierapport klikt u hier. De minister van Financiën heeft naar aanleiding van het onderzoek naar het provisieverbod een brief gestuurd aan de Tweede Kamer. De brief van de minister treft u hier aan.
