Op de fiets in Lima: nationale fietsvisie

Kees van Ommeren is onlangs, samen met Jeroen Buis van JB Mobility (een uitstekende fietsplanner) naar Peru afgereisd om te helpen het fietsen in Lima op een hoger plan te brengen.

Hoe komen ze in Peru bij Decisio terecht?

Het ministerie van Volksgezondheid van Peru benaderde, mede namens vijf (!) andere ministeries, de Nederlandse Ambassade in Lima. De vraag was of de ambassade kon helpen bij het ontwikkelen van een nationale fietsvisie voor Peru. De ministeries vonden bikenomics een belangrijk onderdeel van het project omdat ze een overtuigende onderbouwing willen voor de meerwaarde van fietsinvesteringen voor elk van de departementen. De Ambassade heeft de vraag bij ons (JB Mobility en Decisio) neergelegd.

¿cómo es posibile ?

Lima is in potentie een ideale fietsstad. De stad is grotendeels vlak, het regent er bijna nooit en het klimaat is perfect voor fietsen (tussen de 15 en 25 graden). Daarnaast staat het verkeer in Lima praktisch altijd vast, het autobezit is laag en de mensen zijn aanzienlijk minder welvarend dan in Nederland. Als je daar bent denk je als Nederlander ¿cómo es posibile? dat er zo weinig wordt gefietst?

Wat houdt de mensen dan tegen om op de fiets te stappen?

De mensen in Lima fietsen nu vooral als sport en recreatie, nauwelijks als dagelijks vervoer. Ze zijn niet gewend om te fietsen in de drukke stad en de automobilisten zijn niet gewend aan fietsers, dit kan gevaarlijke situaties opleveren. Ook zijn er te weinig fietspaden en de kwaliteit is zeer wisselend, sommige stukken zijn slecht onderhouden, ze zijn smal of houden ineens op. De fiets wordt niet gezien als armeluisvoertuig, daarin zit niet zozeer het probleem, en ook de luchtkwaliteit valt nog wel mee voor een stad van 10 miljoen inwoners omdat Lima aan zee ligt.

Wat hebben jullie gedaan om de voordelen van het fietsen in kaart te brengen?

Naast de visie voor de ministeries ontwikkelden we een kosten-batenanalyse (MKBA) model waarmee kosten-batenanalyses zijn gemaakt voor drie investeringsprojecten (fietspaden) in Lima. Fietsen levert zowel voordelen op voor de fietser zelf, maar ook voor zijn omgeving. Deze effecten zijn in de MKBA in geld (Soles) uitgedrukt, met een indrukwekkende baten/kosten verhouding als gevolg.

Hoe werd er op gereageerd?

De resultaten van het onderzoek presenteerden we in verschillende sessies aan burgemeesters, (deel-) gemeenten van Lima, de ministeries en op fietsfestivals in de stad. Zonder uitzondering was men laaiend enthousiast over de resultaten. De conclusie is dan ook heel positief, fietsers zorgen voor minder vervuiling, hebben een betere gezondheid. Maar ook voor de economie is het goed, een toename van fietsgebruik zorgt voor een prettigere leefomgeving, wat weer leidt tot hogere woningprijzen. Dat ze nu voorgerekend krijgen hoeveel fietsinvesteringen de stad Lima opleveren versterkt het pleidooi om een fietsrevolutie op gang te brengen.

Wat moet er gebeuren om de inwoners van Lima op de fiets te krijgen?

Er moet een gedragsverandering plaatvinden bij de mensen, dat geldt voor automobilisten, werkgevers en werknemers, voor bewoners van wijken die liever geen fietspaden langs hun huis hebben en ook het algemene imago van de fiets moet beter. Dat kan alleen als de fietsinfrastructuur fors wordt verbeterd. Overheid en maatschappij moeten hier dus gezamenlijk mee aan de slag. De mensen die nu al fietsen in Lima zijn veelal hoogopgeleide mensen die bewust leven. Deze koplopergroep kun je gebruiken, zorgen dat fietsen een hip imago krijgt. De automobilisten moeten meer respect voor de fietsers krijgen, zij moeten beseffen: meer fietsers betekent minder auto’s op de weg en dus een betere doorstroming.

Wat voor een rol kunnen jullie hierin spelen?

De sleutel om dingen te veranderen ligt bij de burgemeesters. Een aantal daarvan is heel positief over fietsen. We hebben goede hoop dat in een aantal gemeenten op korte termijn grote stappen kunnen worden gezet. Tegelijkertijd is het lastig om zaken in beweging te krijgen en is het altijd een uitdaging om financiering te regelen. Onze rol zit dan in ondersteunen van de besluitvorming (bikenomics), fietsplanning (masterplan en integrale infrastructuur planning) en werken aan gedragsverandering (onder meer mobiliteitsmanagement, fiscale voordelen).

Heb je het verder leuk gehad in Lima?

De week daar was fantastisch. Ik mocht via iemand van de ambassade meevoetballen in het Nederlands elftal van Lima op het dak van een winkelcentrum. Het was ook heel mooi om te zien hoe de Nederlandse Ambassade de fiets gebruikt als ‘countrymarketing’ middel. Wij waren daar met Koningsdag en de Ambassade organiseert dan een fietstour met duizenden fietsers rond een park aan de kust. Daarmee zet je ook dingen in beweging. Het zal nog wel even duren, maar het moet lukken om Lima in de toekomst, net als Amsterdam, een echte fietsstad te maken.