Decisio, Twynstra Gudde en Sweco voerden de evaluatie uit van de subsidieregeling voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het HWBP staat voor de belangrijke maatschappelijke opgave om de waterveiligheid van Nederland te waarborgen. Het doel van het HWBP is om in 2050 alle primaire keringen op een sobere en doelmatige wijze versterkt te hebben. Zodat deze gaan voldoen aan de wettelijke normen zoals die zijn vastgelegd in de Waterwet. Het gaat hierbij om vele kilometers primaire keringen en kunstwerken.
Evaluatievragen
In de evaluatie stonden de volgende vragen centraal:
- Tot welke versterkingsresultaten hebben de tot nu toe gesubsidieerde HWBP-projecten in de periode april 2014 tot en met eind 2019 geleid (in termen van aantal kilometers en aantallen kunstwerken)?
- In hoeverre heeft de (uitvoering van de) subsidieregeling bijgedragen aan (het vergroten van) de doelmatigheid en beheersbaarheid van de projecten binnen het hoogwaterbeschermingsprogramma?
- Wat zijn mogelijke oplossingen om de negatieve effecten te mitigeren?
Het evaluatieonderzoek is uitgevoerd aan de hand van een analyse van project- en financiële gegevens van alle vastgestelde subsidies. Verder vonden verdiepende interviews voor geselecteerde projecten plaats. Deze voerden we uit om zicht te krijgen op de werking van doelmatigheids- en beheersingsprikkels en van het verloop van het subsidieverleningsproces.
Doelmatigheids- en beheersingsprikkels
De subsidieregeling HWBP is gebaseerd op ‘doelmatigheids- en beheersingsprikkels’. Hiervan wordt verwacht dat deze (positief) bijdragen aan het vergroten van de doelmatigheid en beheersbaarheid van het HWBP. Het gaat daarbij (naast de afspraken over de 50/50 bekostiging door Rijk en beheerders) om de volgende doelmatigheids- en beheersingsprikkels:
-
-
-
- 10% projectgebonden bijdrage
- Principe van subsidie op basis van ramingen (voorcalculatie)
- Risicoverdeling (waaronder ook hardheidsclausule)
- Sober en doelmatig ontwerp van maatregelen
- 100% subsidie voor innovaties
- Breder handelingsperspectief (kort cyclisch, partieel versterken)
- Toepassing van SSK-methodiek en LCC-methodiek
- Gefaseerde subsidieverlening
- Toets door programmadirectie en collegiale review/toets
- Periodieke verslaglegging /eindverantwoording per fase (evaluatie)
Resultaten
De regeling draagt bij aan het laten voldoen van de keringen aan de wettelijke normen. Sinds 2014 zijn tot medio 2019 zo’n 80 reguliere subsidies1 vastgesteld voor in totaal 52 HWBP-projecten. Het ging daarbij in de afgelopen periode nog weinig om daadwerkelijke realisatieprojecten. Meer dan de helft van de definitieve subsidies in de periode 2014-2019 is namelijk verleend voor projecten in de voorverkennings- en verkenningsfase.
Voor de doelmatigheid van de uitvoering van subsidieregeling zien we dat de subsidieverlening in nagenoeg alle gevallen conform de bepalingen van de regeling is verlopen. De subsidieregeling HWBP biedt ruimte voor maatwerk binnen projecten. Dat is een kracht. Maar dat betekent ook dat er een grote verantwoordelijkheid ligt bij beheerders om hun keuzes te onderbouwen en te verantwoorden en bij de programmadirectie om dat kritisch te beoordelen zodat de verbeteropgave sober en doelmatig wordt uitgevoerd. Dit samenspel leidde in de afgelopen periode nog tot discussie. Omdat niet altijd helder is wat precies doelmatig is en wat daarmee bedoeld wordt binnen HWBP-projecten. Dit bemoeilijkt een efficiënte beoordeling van subsidies op wat een doelmatige aanpak van een projectfase is en wat een doelmatig ontwerp van een versterkingsmaatregel is. De subsidieregeling biedt daardoor op dit moment nog weinig kaders en instrumenten om te kunnen toetsen op de doelmatigheid van projectaanpak en maatregel.
Meer informatie?
De evaluatie van de subsidieregeling HWBP is begin 2020 afgerond. U kunt het volledige evaluatierapport raadplegen via www.rijksoverheid.nl. We voerden de evaluatie uit in opdracht van het ministerie Infrastructuur en Waterstaat (in nauwe samenwerking met UvW). De projectleiding van de evaluatie was in handen van Gerwin van der Meulen van Decisio. Voor vragen over deze evaluatie neemt u contact met hem op via g.vandermeulen[at]decisio.nl of 020-6700562. Decisio voert regelmatig evaluaties uit; lees meer over wat Decisio op dit vlak voor u kan betekenen.
