De Zuidelijke Randstad staat voor de opgave om tot 2040 minimaal 250.000 woningen te bouwen binnen de sterk stedelijke context en in samenhang met de economische ontwikkelingen in de regio. Opwaardering van het mobiliteitssysteem is nodig om deze opgave op een goede manier in de bestaande omgeving in te passen. Daartoe is het programma Schaalsprong Metropolitaan OV en Verstedelijking (MOVV) opgezet. De schaalsprong bestaat onder meer uit capaciteitsuitbreiding van het hoofdspoor tussen Leiden en Dordrecht, hoogwaardig regionaal OV , het opwaarderen van stations (knooppunten) en de realisatie van enkele nieuwe stations. De regio beoogt daarmee de welvaart duurzaam te vergroten, agglomeratiekracht te versterken en verdere verstedelijking mogelijk te maken.
In 2020 is de Schaalsprong MOVV als propositie ingediend bij het Nationaal Groeifonds (NGF). Het NGF heeft positief geoordeeld en reserveerde maximaal 1 miljard voor de meest urgente en randvoorwaardelijke onderdelen binnen de schaalsprong: het uitbreiden van de spoorcapaciteit tussen Delft en Schiedam-Centrum en het aanpakken van het samenloopdeel bij station Laan van NOI. De adviescommissie verzocht de samenwerkende overheden van Rijk en regio om een nadere uitwerking van een geoptimaliseerd investeringspakket met bovenstaande onderdelen als kern uit te werken. Decisio heeft in 2021 in nauwe samenwerking met o.a. ministerie IenW, MRDH en gemeenten Den Haag en Rotterdam, Rebel en Goudappel Coffeng bijgedragen aan het uitwerken en de onderbouwing (in de vorm van een MKBA) van de herziene NGF-propositie.
Nationaal Groeifonds Ronde 3
De opzet van het Groeifonds is veranderd. Voortaan dingen infrastructurele projecten niet meer mee naar subsidie uit het fonds, maar keert het alleen subsidie uit aan projecten in kennisontwikkeling en onderzoek & innovatie. Het gaat hier om kansen op het terrein van onderwijs en leren van vaardigheden; ook fundamenteel onderzoek, doorontwikkeling van nieuwe technologieën of ideeën op thema’s als energie, mobiliteit en leefomgeving is kansrijk.
Om in aanmerking te komen voor een subsidie uit het fonds, is het van belang dat uw project het duurzaam verdienvermogen van Nederland vergroot én bijdraagt aan maatschappelijke transities. Minstens zo belangrijk is de strategische onderbouwing van het project: is overheidsingrijpen legitiem? Lost het projectvoorstel een (maatschappelijk) probleem – efficiënt – op? Wij kunnen u ondersteunen bij de beantwoording van deze vragen. Een maatschappelijke kosten- en batenanalyse, zoals het geval bij Schaalsprong MOVV, is bij uitstek een geschikt instrument om uw projectvoorstel strategisch te onderbouwen.
7,5 miljard euro voor ontsluiting verstedelijkingsgebieden
In de plaats van de financiering via het Nationaal Groeifonds zijn er in het coalitieakkoord nieuwe afspraken gemaakt over de financiering van de bereikbaarheidsopgaven in verstedelijkingsgebieden. Voor de komende 10 jaar is hiervoor 7,5 miljard euro extra gereserveerd in het Mobiliteitsfonds. Investeringen komen in aanmerking als het goed scoort op de criteria van een integraal ruimtelijk afweegkader. Hierin wordt de woningbouwwaarde (o.a. bijdrage aan inlopen woningtekorten, betaalbaarheid, realisatiekans op korte termijn) en de bereikbaarheidswaarde (o.a. nabijheid, duurzame mobiliteit, bijdrage aan oplossen bestaande knelpunten) beoordeeld en wordt getoetst of de plannen maatschappelijke kosteneffectief zijn en of de plannen aan een aantal randvoorwaarden voldoen.
Met onze ruime ervaring met gebiedsontwikkeling en verstedelijkingsopgaven en onderzoek naar de (maatschappelijke) effecten hiervan kunnen wij helpen met onderzoek naar de argumentatie van de woningbouwwaarde en de bereikbaarheidswaarde van uw gebiedsopgaven.
Uitwerking en onderbouwing investeringspakket met maatregelen NGF
Om tot een keuze te komen voor het geoptimaliseerde ‘NGF-pakket Schaalsprong MOVV’, zijn in een MKBA drie pakketten van maatregelen doorgerekend om te verkennen wat potentieel de maatregelen zijn met de meest positieve effecten op de maatschappelijke welvaart en het duurzame verdienvermogen van Nederland. Daarbij is ook rekening gehouden met het advies van de commissie en beoordeeld in hoeverre de maatregelen bijdragen aan maatschappelijke opgaven zoals de bereikbaarheid van de economische toplocaties en de ontwikkeling van belangrijke verstedelijkings- en grootschalige woningbouwlocaties. Om risico’s en onzekerheden in beeld te brengen zijn tevens gevoeligheidsanalyses uitgevoerd op bijvoorbeeld de gevolgen van de coronapandemie, veranderend stedelijk mobiliteitsgedrag en verdere verstedelijking van de Zuidelijk Randstad. In de verkenning is ook gekeken naar de effectiviteit van een aantal alternatieve maatregelen (gedragsmaatregelen, ketenmobiliteit, fietsroutes) die niet of nauwelijks extra infrastructuur behoeven.
Schaalsprong MOVV draagt doelmatig bij aan maatschappelijke baten en de brede welvaart
In de MKBA zijn de kosten en baten in beeld gebracht voor zowel een scenario met een lage als hoge economische en demografische groei. Het geoptimaliseerde NGF-pakket is met een baten-kostenverhouding van 1,6 maatschappelijk rendabel in het hoge groeiscenario, maar dit is vanwege een kleiner aantal reizigers, minder economische ontwikkeling en lagere kengetallen niet het geval in het lage groeiscenario (0,6). Dit betekent simpelweg dat iedere geïnvesteerde euro in een tijdsbestek van 100 jaar tussen de 0,6 en 1,6 euro oplevert in maatschappelijke en economische termen. Natuurlijk is deze uitkomst met onzekerheid omgeven: welke structurele gevolgen heeft de coronapandemie op de vraag naar openbaar vervoer? Hoe wordt de mobiliteitstransitie verder vormgegeven?. Tot slot is geconstateerd dat een aantal alternatieve maatregelen niet zorgen voor een volwaardige oplossing voor de mobiliteitsknelpunten in de Zuidelijke Randstad. Het volledige rapport is te downloaden op de site van de Rijksoverheid: ZR Bijlage 2 MKBA Schaalsprong MOVV | Rapport | Rijksoverheid.nl
Decisio is al geruime tijd betrokken bij het programma Schaalsprong Metropolitaan OV en Verstedelijking Zuidelijke Randstad (MOVV). Zo ondersteunde Decisio de regionale overheden, de vervoersregio’s en de ministeries van IenW en BZK ook in 2020 bij het indienen van de MOVV-propositie bij het (NGF) en stelde het maatschappelijke businesscases op voor verschillen gebiedsontwikkelinglocaties. Neem contact op met Daan van Gent of Niels Hoefsloot om meer te weten over de uitkomsten van deze onderzoeken of de ingezette methodieken.
